Etiopska ceremonia parzenia kawy
Kawa to narodowy napój Etiopii, nierozerwalnie związany z kulturą tego kraju. Parzenie i picie aromatycznego naparu to dla Etiopczyków coś więcej niż tylko chwila relaksu. To swoista ceremonia, o społecznym, symbolicznym i duchowym znaczeniu.
Kawa w kulturze Etiopii
Etiopia uważana jest za kawową kolebkę. To właśnie tam na ziarna kawowca miały po raz pierwszy natrafić kozy. Ich zachowanie wzbudziło zainteresowanie pasterza, który sam postanowił odkryć sekret arabiki. Tak zaczęła się fascynująca historia etiopskiej kawy. O to, by nie została nigdy zapomniana, zadbali sami Etiopczycy. To oni od wieków pielęgnują kawowe tradycje. To oni tworzą wokół etiopskiej kawy aurę wyjątkowości. I wreszcie – to oni sprawiają, że kawa nigdzie na świecie nie smakuje tak jak w Etiopii.
Choć kawa gości codziennie w etiopskich domach, nigdy nie jest traktowana jako coś powszedniego. Jej parzenie i picie jest za każdym razem swoistym świętem, któremu towarzyszy wspaniała, nastrojowa ceremonia. Kawowe spotkania mają dla Etiopczyków przede wszystkim wymiar społeczny. Służą budowaniu i pogłębianiu więzi rodzinnych i sąsiedzkich. Podtrzymują wspólnotę. Są impulsem do dyskusji, dzielenia się smutkami i radościami. Zaproszenie na taką uroczystość jest wyróżnieniem, wyrazem szacunku i przyjaźni. Kawowa ceremonia ma też znaczenie religijne – każda kolejna filiżanka ma przynieść degustatorom duchową przemianę.
Rytuał parzenia kawy w Etiopii
Ceremonia parzenia kawy w Etiopii musi mieć odpowiednią oprawę. Na podłodze, w pomieszczeniu, w którym ma się odbyć, rozkłada się świeżą trawę, a czasami również kwiaty. Następnie zapala się kadzidło. Dekoracja ma znaczenie symboliczne – stanowi ochronę przed złymi duchami. Obowiązek, a jednocześnie przywilej, przygotowania kawy spoczywa na kobietach. Nierzadko prowadzą one nawet trzy kawowe ceremonie w ciągu każdego dnia.
Cała kawowa uroczystość rozpoczyna się od mycia zielonych ziaren. W tym celu umieszcza się je wraz z wodą w rondelku i lekko podgrzewa. Następnie oczyszczone ziarna, pozostawione w tym samym naczyniu, poddaje się paleniu. Należy przy tym nieustannie kontrolować płomień paleniska, aby utrzymać stałą temperaturę. Podczas palenia ziarna muszą być wielokrotnie mieszane i obracane, by wszystkie uzyskały taki sam kolor. Cały proces może trwać nawet pół godziny. Najczęściej kończy się, gdy ziarna uzyskają ciemnobrązowy kolor. Podczas prażenia ziaren wokół roztacza się wspaniały, niezwykle wyrazisty aromat, który nadaje ceremonii wyjątkowy charakter. Czasami woń palonych ziaren wzbogacana jest zapachem dodanych do nich przypraw – kardamonu, goździków i cynamonu.
Kolejnym etapem kawowej uroczystości jest rozdrabnianie ziaren. W tradycyjnym etiopskim wydaniu kawę rozciera się ręcznie przy użyciu tłuczka i moździerza. Zmielone ziarna wsypywane są później do gorącej wody. Napar gotuje się przez kilka minut. Zwykle serwuje się go dopiero po kilku minutach od zagotowania.
Kawa podawana jest w niewielkich ceramicznych naczyniach bez uchwytów. Samo jej nalewanie jest szczególnym rytuałem. Najpierw w czarkach umieszczany jest cukier. Zalewa się go naparem z wysokości około 30 cm, w taki sposób, by dokładnie napełnić wszystkie naczynia. Pierwsza czarka przysługuje gospodarzowi domu, który częstuje pozostałych zgromadzonych. Podczas jednej ceremonii kawę parzy się trzy razy. Napar z każdego kolejnego parzenia ma coraz mniejszą moc, ale to ten trzeci według wierzeń przynosi błogosławieństwo.
Cała kawowa ceremonia trwa nawet 3 godziny. Towarzyszy jej najczęściej niewielki poczęstunek, składający się np. z popcornu, prażonych ziaren jęczmienia lub orzeszków ziemnych. Niejednokrotnie do kawowego naparu dodaje się także sól, masło lub miód. Dba się również o pozostawienie dodatkowej, pustej filiżanki, która ma służyć niespodziewanemu przybyszowi. We wszystkich etiopskich domach, mimo różnic materialnych, przebieg ceremonii parzenia kawy jest jednak dosyć podobny. Wszak to właśnie kawa jest tym, co łączy wszystkich mieszkańców. Może więc warto wziąć przykład z Etiopczyków i wrócić do towarzyskich spotkań przy kawie?
